De meestvoorkomende vormen van haaruitval zijn:
- Genetisch bepaalde haaruitvall oftewel androgenetische alopecie
- Cirkelvormige haaruitval oftewel Alopecia areata
- Diffuse haaruitval oftewel diffuse alopecie
1. Androgenetische haaruitval
De androgenetische haaruitval wordt vaak als erfelijk bepaalde haaruitval aangeduidt. Oorzaak is het hormoon DHT (Dihydrotestosteron). Wanneer op de hoofdhuid veel DHT voorkomt en een erfelijke aanleg tot overgevoeligheid daarvoor bestaat wordt de groeifase van het haar verkort.
Een kaalhoofdig persoon heeft dientengevolge niet minder haarzakjes dan iemand met een volle bos haar, maar de groeifase van het haar is zover verkort, dat het van buitenaf nauwelijks meer zichtbaar is.
Het gevolg: de haarzakjes verkommeren meer en meer, wat dus uiteindelijk op de overgevoeligheid voor DHT terug te leiden is. De groeifase (zogeheten anagene fase) duurt onder normale omstandigheden 2 tot 5 jaar.
Bij erfelijk bepaalde haaruitval kunnen zich de haren echter niet meer volledig ontwikkelen en vallen al als vrijwel onzichtbare deeltjes uit. Interessant genoeg is nekhaar ongevoelig voor DHT, het valt ook bij een transplantatie naar het hoofd niet uit.
Vaak begint de androgenetische haaruitval met de vorming van inhammen of een kale plek boven op het hoofd en bereikt zij pas in een vergevorderd stadium de volledige kaalheid. Alleen zijn de haren er zo slecht aan toe, dat ze nauwelijks zichtbaar zijn.
In principe is er zelfs bij volledige kaalheid nog hoop de haarwortels te reactiveren. Dit proces is echter moeizaam en langzaam. Binnen 4 weken kunnen haren überhaupt niet groeien, omdat alleen al de rustfase (de zogeheten telogene fase) tot 4 maanden duurt.
Het effect van preparaten voor de haargroei danwel tegen haaruitval kan daarom pas realistisch beoordeeld worden na 4 tot 6 maanden.
Hoe ontstaat DHT?
Dihydrotestosteron (DHT) ontstaat uit een transformatie van Testosteron. DHT is erg belangrijk voor de ontwikkeling van mannelijke embryos en in de puberteit voor de ontwikkeling van jongen tot man. De exacte functie en het belang van DHT na de puberteit is tot nu toe nog niet sluitend bewezen.
Het heeft klaarblijkelijk de negatieve eigenschap, de haarzakjes op het hoofd ‘aan te vallen’, wat tot het verlies van de haren leidt.
2. Cirkelvormige haaruitval
Alopecia areata is ook bekend als pleksgewijze kaalheid. Alopecia areata is ook bekend als pleksgewijze kaalheid. Daaronder verstaat men een ronde, plaatselijk begrensde uitval.
De pleksgewijze kaalheid is de meest voorkomende haaruitvalziekte en kan op iedere leeftijd optreden, vaak ook bij twintigers en dertigers. Typerend bij deze vorm van haaruitval is dat er een duidelijk begrensde kale plek ontstaat, vaak boven op het hoofd.
Aan de rand daarvan vindt men vaak korte afgebroken haren, die aan het einde in een dunne punt uiteenlopen. De kale plekken zijn glad, de haarzakjes blijven echter behouden. In samenhang hiermee treden vaak veranderingen aan de vingernagels (ribbels, kuiltjes) op.
Oorzaken van de cirkelvormige haaruitval
Tot nu toe is de wetenschap er niet volledig in geslaagd de oorzaken van pleksgewijze haaruitval te ontdekken. Vermoedt wordt echter dat immuuncellen die zich eigenlijk met de bescherming tegen virussen en bacteriën bezig moeten houden tegen de cellen in de eigen haarwortels optreden.
Daardoor zou het in essentie een defect in het afweersysteem zijn. De haren worden door het immuunsysteem als ‘vreemd’ herkend en zeer consequent afgestoten. Dit gebeurt nadat eerst een ontstekingsreactie ontstaat, die de haargroei stoort en uiteindelijk tot het uitvallen van de haren leidt.
Bij sommige mensen groeien deze kale plekken ook zonder behandeling weer dicht en zijn ze dus slechts tijdelijk. De haaruitval kan echter ook verder vorderen, wat tot het verlies van alle hoofdhaar (de zogeheten alopecia totalis) kan leiden.
Een psychische oorzaak is tot op heden niet bewezen in studies. Dat pleksgewijze kaalheid door stress veroorzaakt wordt is daarom speculatief. Een bepaalde erfelijkheid kan vermoedelijk wel bestaan.
Behandeling van pleksgewijze kaalheid
Zoals voorheen beschreven is deze vorm van haaruitval een defect in het afweersysteem. De lichaamseigen afweer keert zich tegen de haarzakjes, waardoor de haren uitvallen. Behandeld wordt de pleksgewijze kaalheid met een zogeheten sensibilisatie therapie.
Dat functioneert zo: (1) een chemisch middel (DCP) wordt ingezet om een allergische reactie op te wekken (2) daardoor wordt het afweersysteem afgeleid en (3) stopt zo de haaruitval.
Ieder mens reageert allergisch op Diphencyclopropenon (DCP). DCP is niet vrij als medicijn te verkrijgen en doorgaans alleen via artsen te verkrijgen. Gedurende de behandeling kunnen verscheiden reacties optreden (opzwellingen Lymfklieren, pigmentveranderingen).
DCP is weliswaar geen gevaarlijk middel, toch kost de behandeling patiënten veel tijd en geduld. De behandeling wordt wekelijks herhaald. Onaangename bijwerkingen: de hoofdhuid jeukt, wordt rood en schilfert. Succes is bij deze behandeling niet gegarandeerd.
Een andere behandeling is de zogeheten PUVA behandeling. Dit functioneert door de combinatie van ultraviolette (A) straling (‘UVA’) en het medicijn psoraleen (‘P’), dat de huid gevoeliger maakt. De experts zijn verdeeld over deze behandeling, omdat die na langdurige toepassing vermoedelijk het risico op huidkanker vergroot. Deze behandeling wordt daarom ook weinig toegepast.
3. Diffuse haaruitval
Er is sprake van diffuse haaruitval als de haardichtheid over het gehele hoofd afneemt. Bij door het haar strijken blijven veel haren aan de vingers hangen. Van een abnormale grote haaruitval is sprake als meer dan 80-100 haren per dag, gedurende meerdere weken, uitvallen.
Deze vorm van haaruitval is een veelvoorkomend fenomeen en treedt vaker bij vrouwen dan bij mannen op. Een diffuse haaruitval kan bij acute of chronische infecties, maar ook bij stress voorkomen. Het is bekend, dat sommige medicijnen ook tot diffuse haaruitval kunnen leiden.
Bovendien kunnen ook bepaalde stofwisselingsstoringen (bijvoorbeeld een gebrek aan eiwit of aminozuren), gebrek aan vitamine, te sterk of te zwak functionerende schildklier, bloedsuikerziekten en andere stofwisselingsstoringen worden veroorzaakt. Een uniforme diagnosemethode is er (nog) niet, omdat vele factoren voor diffuse haaruitval verantwoordelijk kunnen zijn.
De meest werkzame behandeling is het opsporen van de storing die het probleem veroorzaakt en vervolgens proberen die te stoppen. Binnen een paar maanden kan op die manier de haaruitval gestopt worden.
